U prestižnom Umjetničkom paviljonu u Zagrebu traje novosadska izložba „Kolekcija Pavla Beljanskog: biseri moderne“. U prestižnoj novosadskoj Spomen-Zbirci Pavla Beljanskog traje izložba “Miroslav Kraljević i sledbenici” deo kolekcije Moderne galerija Zagreb. Novi Sad i Zagreb na istom putu. Dok traju izložbe korzoportal predstavljaće pojedine slike .
Zagreb – 19. novembra 2015. otvorena izložba Kolekcija Pavla Beljanskog: biseri moderne. Jedna od dve vodeće slike na ovoj postavci je Velika Iza Vlaha Bukovca
Vlaho Bukovac : Velika Iza
Le clou de Salon – senzacija Salona u Parizu, najveće pariske umetničke manifestacije, bila je 1882. godine slika La grande Iza Vlaha Bukovca. Do tada jedva poznat dvadesetsedmogodišnji slikar iz Cavtata, odjednom se našao u centru pažnje… Ova poema pohotnoj ženi odabrana između 2. 722 eksponata da bude izložena na počasnom mestu u velikoj ulaznoj dvorani Salona, izdržala je konkurenciju etabliranih imena i značajnih istorijskih kompozicija… Ubrzo po otvaranju Salona 1882. godine, sliku Velika Iza kupio je nepoznati britanski kolekcionar. Godine 1913. njen vlasnik je postao Ričard Ledu, industrijalac iz Liverpula, kolekcionar i Bukovčev prijatelj. Iako je Bukovac često provodio leta na njegovom imanju u Harogejtu, nije mu se posrećilo da ponovo vidi svoje remek-delo. U tome ga je sprečio Prvi svetski rat, posle kojeg je Ledu bankrotirao, a njegova kolekcija rasprodata. Pošto je slika Velika Iza potpisana B. Bukovac (Blaise Bukovac), nepoznati britanski kolekcionar je taj potpis pročitao kao francuski i kupio sliku. Shvativši grešku, izneo ju je u Parizu na aukciju 1929. godine, da bi je tom prilikom kupio jugoslovenski diplomata i kolekcionar Pavle Beljanski.
U velikom prostoru Umjetničkog paviljona kao pandan Velikoj Izi, nalazi se slika Save Šumanovića Doručak na travi
Sava Šumanović: Doručak na travi
Slikom Doručak na travi (1927), jednom od ključnih eksponata iz kolekcije Pavla Beljanskog i antologijskim delom nacionalne moderne umetnosti, Sava Šumanović je rezimirao najznačajnije elemente svog slikarskog razvoja u trećoj deceniji 20. veka. Na njoj su ostali prisutni elementi Lotovog postkubizma i estetike povratka redu sa početka dvadesetih, primetni na umetnikovom autoportretu i odevenoj ženskoj figuri s desne strane. To je delo na kojem koloristička ekspresija dostiže prvu pravu eksploziju, dalje variranu i razvijanu do vrhunca u šidskom periodu. Povrh svega, ona je sa tri imaginarne ženske figure na desnoj strani kompozicije najavila seriju čarobnih ženskih likova, šidskih kupačica – Šidijanki, koje umetnik gotovo opsesivno slika tokom tridesetih godina 20. veka u Šidu. Slika je rađena u vedrom tonu, kako objašnjava sâm umetnik povodom dela nastalih za vreme drugog boravka u Parizu.
Sa izložbe u Spomen-Zbirci Pavla Beljanskog
Novi Sad: razbijeni prostor Spomen-Zbirke Pavla Beljanskog zahtevao je drugačiji pristup izložbiMiroslav Kraljević i sledbenici tj. nije bilo vodećih slika. Zahvaljujući ovoj postavci otvorenoj za posetioce 3. decembra, programski i hronološki bliskoj kolekciji Pavla Beljanskog, prvi put u Srbiji u tolikom obimu našla su se dela Miroslava Kraljevića (1885–1913)… Izložba apostrofira Kraljevićevo stvaralaštvo kao ključne ličnosti za početak moderne umetnosti u Hrvatskoj, ali i uticaj na kasniju generaciju umetnika poput Marijana Trepšea, Vladimira Varlaja, Vilka Gecana, Milana Štajnera, Zlatka Šulentića, Ljube Babića. Među Kraljevićevim sledbenicima iz Moderne galerije Zagreb prikazani su i Petar Dobrović i Sava Šumanović, autori zastupljeni u kolekciji Pavla Beljanskog (Novi Sad), te Milivoj Uzelac i Marino Tartalja, koji su joj nekada pripadali.
Miroslav Kraljević: Autoportret sa psom
Autoportreti zauzimaju posebno mesto u Kraljevićevom opusu kao zaokupljenost sobom. Dubinskim i analitičkim ispitivanjem sopstvene ličnosti, sebe je pozicionirao u središte svoje umetnosti. Na izložbi Hrvatskog društva umjetnosti 1911. godine Kraljević je, između ostalih svojih dela, predstavio i Autoportret sa psom (1910). Tim povodom A. G. Matoš, nesumnjivo najveći autoritet kojeg je hrvatska kritika tada imala, piše: „To je svjež i jak talent. (…) Njegov je Autoportret od sviju portreta najbolji“. Odsek za bogoštovlje i nastavu otkupio je ovu sliku i dao Kraljeviću stipendiju za studijski boravak u Parizu. Delo označava prekretnicu ne samo u Kraljevićevom opusu, nego zauzima i posebno mesto u hrvatskom slikarstvu ranog 20. veka. Realizam u kojem se ogleda školovanje na minhenskoj Akademiji dobija ekspresionistički ton specifičan za Kraljevića: na telesno vidljivom umetnik iskazuje psihološki nevidljivo, tek naslućeno. Bolestan od tuberkuloze, prikazujući sebe u dubokoj svetloj sobi u kojoj odjekuje praznina, on slika melanholiju života i posebnu vrstu dijaloga s onim nečim iza predmetnosti, iza boje i poteza kista.
Predviđeno je da izložba u Zagrebu traje do 10. januara 2016. u Novom Sadu do 21. februara 2016.
Tekstovi i fotografije su iz pratećih materijala izložbi!
PROČITAJTE I:spomen-zbirka-pavla-beljanskog-ugostila-modernu-galeriju-zagreb, u-zagrebu-kolekcija-pavla-beljanskog-biseri-moderne, izlozbe-koje-otvaraju-granice