Grad je kao otvorena, nepročitana knjiga. Ulica je jedan od elemenata kroz koju ga upoznajemo. Darko Reba proučavao je ulice u nekoliko vojvođanskih gradova i tako je pre nekoliko godina nastala knjiga – istraživački rad, koji nema rok trajanja. Mogu da je čitaju oni koji se bave planiranjem gradova. A može da je pročita svako ko želi da pronikne u tajne najstarije ljudske naseobine, na primerima nekoliko gradova u Vojvodini.
Novi Sad
Rad se bazira na analizi ulica centralnih područja vojvođanskih gradova, istražujući strukturu i identitet bitnog elementa urbane morfologije. Princip istraživanja je detaljna analiza, kritička valorizacija i sistematizacija postojećeg stanja, kao i komparacija aspekata i elemenata ulica, kako bi se razumeo složen i kompleksan odnos između izgrađenih struktura i otvorenih prostora kao integralnog i jedinstvenog urbanog sistema.
Prvi deo rada se zasniva na teoretskom ispitivanju i analizi ulične mreže, važnog faktora organizacije i sistematizacije urbanog tkiva. Ona je element koji u velikoj meri određuje i kanališe životne procese svakog urbanog miljea, zbog čega joj formu kontinuirano transformišu i grade brojni činioci u složenoj interakciji.
Zrenjanin
Bazu rada čini istraživanje ulice kao funkcionalnog, socijalnog i ambijentalnog elementa grada, ispitujući je kao polje slojevitih procesa koji u neprekidnoj transformaciji dobijaju svoju fizičnost, svoj izraz i lik, posebno naglašavajući njenu ulogu kao mesta socijalne integracije. Jedna od osnovnih konceptualnih linija rada je istraživanje identiteta, koji struktuira i formira pejsaž vojvođanske ulice, omogućujući razumevanje i čitanje njenih slojeva, kvaliteta i vrednosti. Zbog takvog pristupa objekti (pojedinačni elementi) imaju podređenu ulogu u odnosu na širi kontekst ulice, a njihova tipologija je zavisna isključivo od nivoa urbaniteta koji uspostavljaju sa celinom.
Kritička valorizacija sprovedena je na osam ulica, u pet gradova: Novom Sadu, Zrenjaninu, Sremskoj Mitrovici, Apatinu i Kuli, iako je u okviru rada obrađen veći broj vojvođanskih ulica.
Sremska Mitrovica
Ispitane ulice su veoma različite, zavisno od sredina u kojima su oformljene. Zmaj Jovina ulica u Novom Sadu predstavlja urbanu eleganciju visokog novoa, Pašićeva je svojevrstan pravoslavni centar grada. .. Ulica Kralja Aleksandra u Zrenjaninu, sa aspekta strukture i identiteta je da su transformacije koje su se u njoj dogodile često bile neprilagođene i nesenzibilne… Ulica Srpskih vladara u Apatinu je primer tipične glavne vojvođanske ulice, usklađene dimenzionalno sa naseljem u kome se nalazi…
Apatin
Kod svih je uočena adekvatna programsko – sadržajna koncepcija, sa primetnim nedostatkom kulturnih aktivnosti. Fragmentarnost, nezavršenost pojedinih poteza, kao i prisustvo kolskog saobraćaja u većini ulica, dovodi u pitanje njihove kvalitete i vrednosti kao mesta socijalne integracije. Vizuelno ambijentalni elementi koji grade identitet su jasni i uočljivi, dok taj proces nije završen kod ulica manjih mesta. Opremljenost ulica je različita, generalno prisutni su raznorodni elementi koji se nedovoljno održavaju. Zaključak je da sve ispitane ulice poseduju vredne i dragocene potencijale, koje treba smišljeno i senzibilno ukomponovati i iskoristiti u bliskoj budućnosti.
Darko Reba, Ulica – element strukture i identiteta, Orion art 2010.
PROČITAJTE I: lajpcig-kao-novi-berlin, sentandreja-kao-mediteranski-grad, novi-sad-i-svetojovanski-toponim