Posle tromesečnog rezidencijalnog boravka u Japanu Andrea Palašti, vizuelna umetnica i predavačica na Novosadskom univerzitetu koja pre svega istražuje fotografiju kombinujući je sa drugim medijima, upotpunjenom istraživanjima šireg društveno – političko – istorijskog konteksta, priredila je vođenje kroz svoju izložbu „Hrizantema koja ubija“ (14. novembar 2022). Izložba se održava u Distriktu (Kineskoj četvrti, Novi Sad) do 20. novembra. Korzoportal
Andrea Palašti
Kakve su veze između cvetne biljke dalmatinskog buhača, ekonomije i diplomatije? To je istražila Andrea Palašti u projektu „European Eyes on Japan“ i predstavila ga u programu Evropske prestonice kulture Novi Sad 2022 Druga?Evropa, uz podršku EU-Japan Festa. A sve je počelo na Hvaru gde letuje godinama „ iznajmimo bicikle i putujemo ostrvom. Tako smo naišli na Velo i Malo Grablje u kojima je danas samo nekoliko meštana, a jedan od najstarijih pričao nam je o biljci buhač koju su njegovi preci uzgajali pre nego što je lavanda prevladala“.
Reč autorke izložbe „Hrizantema koja ubija” je istraživački projekat u nastajanju koji uzima dalmatinski buhač kao studiju slučaja otkrivajući kako je cvet postao simbol političke i ekonomske diplomatije: prateći njegovo putovanje od Kraljevine Dalmacije (kasnije Kraljevine Jugoslavije) do Japana i istražujući čudne i naizgled nevidljive veze između cveta, njegovog insekticidnog svojstva, ekonomije, politike, ekologije, komaraca i klimatskih promena. Dokumentujući priču o cvetu iz Hrvatske, Srbije i Japana, projekat razmatra dalmatinski buhač iz različitih perspektiva drugih autora, (hi)storija, geografija i sistema znanja.
Foto: Vladimir Holodkov
Koja je uloga dalmatinskog buhača u ekonomiji kapitalizma i proizvodnji insekticida od njegovih cvetova u kojima se nalazi piretrin? To je u svom umetničkom projektu istražila Andrea Palašti. Počela je od istorije – „Želela sam da nađem relevantne dokumente i knjige o dalmatinskom buhaču. To istraživanje dovelo me je i do Persije i njihovog buhača koji je pronađen pre dalmatinskog, ali je u njemu bilo manje piretrina nego u dalmatinskom. Druga okosnica su politika i diplomatija. Srbija se hvali kako je Japance spasila od komaraca. Imamo počasnog konzula u Osaki Naohidea Ueyamu koji je direktor Kinčo kompanije i praunuk tvorca samogoreće spirale protiv komaraca. Bio je prvi počasni konzul Kraljevine Jugoslavije u Japanu. Tada sam počela da istražujem kakve su veze Srbije i dalmatinskog buhača“.
Umetnica Andrea Palašti pretvorila se u istoričarku koja je istražila da je buhač pronađen u Dubrovniku 1840. kada je obznanjeno njegovo magično svojstvo da uništava insekte.
Počasni ambasador Srbije u Japanu Foto: Vladimir Holodkov
Autorka izložbe „Hrizantema koja ubija“ Andrea Palašti o umetničkom pristupu – „Postavila sam se kao umetnička fotografkinja. Volela bih da budem jedna vrsta platforme, kao neki ‘priručnik’ za druge umetnike i naučnike kojima bi buhač bio inspiracija. To nije samo moj umetnički rad, ne želim da ga monopolozujem i mislim da bi zbog njegove duge istorije trebalo da se razradi kao tema na raznim nivoima. Počela sam saradnju sa novosadskim Prirodno matematičkim fakultetom gde postoji predmet “Herbarijum”, zanimalo me je otkuda kod nas interes za ovu mediteransku biljku, zatim sam uspostavila saradnju sa Ekonomskim fakultetom u Zagrebu gde se zanimaju za ponovo kultivisanje dalmatinskog buhača”.
Jovan Jakšić, Andrea Palašti
Na vođenju izložbe „Hrizantema koja ubija“ Andree Palašti stihove posvećene buhaču pročitao je autor Jovan Jakšić.