Podgrađe Petrovaradinske tvrđave / Gradić doživljava novu mladost! Oko godinu dana, od 2017. u kontinuitetu traju obnova i restauracija njegovih istorijskih objekata. Većina ih potiče iz druge polovine 18. veka dok su “noviji“ nastajali do sredine 19. veka. Gradić je jedinstveni barokni graditeljski biser čak na evropskim prostorima, jer je aktivno naselje u kome živi oko hiljadu stanovnika. Istorijski posmatrano, Gradić je stotinak godina stariji od svog danas većeg, ali mlađeg brata Novog Sada koji se nalazi sa suprotne strane Dunava. Piše/foto:Vladimir Mitrović
Rodna kuća Bana Jelačića na uglu, danas u Beogradskoj ulici
Komplikovan, dvogodišnji proces obnove graditeljskog nasleđa Podgrađa Petrovaradinske tvrđave, vredan oko dve stotine miliona dinara, uz obnovu dela infrastrukture od dodatnih 80 miliona, uspešno vodi Zavod za zaštitu spomenika kulture Grada Novog Sada. Tokom prvih faza obnove detaljno su uređene fasade tretirane savremenim građevinskim materijalima, delovi krovova, obnovljena je kompletna stolarija i često veoma složen fasadni ukras kao i nekoliko nekada neupotrebljivih lokala u prizemljima glavne, Beogradske ulice u vlasništvu grada. Plan je da se svakom objektu vrati originalni prvobitni izgled što je već dalo vidljive (vizuelne) razultate. Bila su nerealna očekivanja lokalnog stanovništva da će se prilikom ove obnove raditi i na njihovim stambenim i zajedničkim prostorima. O izabranim bojama fasada pa i sitnijim nedostacima, svakako se može diskutovati uz razmišljanje koliko će ovaj novi izgled potrajati, ali opšti je utisak da su svi učesnici procesa obnove uložili maksimum napora da obave zadatak.
Gostionica „Kod Sremca“, 1914, Danas Beogradska ulica, leva strana, ka Beogradskoj kapiji (nekada Novosadska
Tokom narednih faza na svim predviđenim kućama biće sređeni i krovovi, što iziskuje više napora, vremena i sredstava. U ovom procesu obnove i restauracije učestvuje stotinak stručnjaka različitih profila čiji je rad nekada manje vidljiv – arheologa, istoričara i istoričara umetnosti, arhitekata i građevinskih inženjera i tehničkih crtača, umetnika-restauratora i gipsara, preduzimača, zidara, limara, tesara, stolara, bravara… Uljudni majstori, mladi i solidno stručno obučeni, ostvarili su više nego pristojan odnos sa stanovnicima Gradića kao nekima od ključnih aktera (nematerijalne) obnove ove malene, urbane zajednice.
Podgrađe Petrovaradinske tvrđave, 2018
Ni jedna graditeljska obnova ne može se dogoditi bez precizno pripremljenih planova, tehničkih i finansijskih. Na njihovoj kompletnoj pripremi i realizaciji stručnjaci Zavoda uspešno su dokazali svrhu svog postojanja. Sve što se dešava u Gradiću faktički je začeto na njihovim radnim stolovima. Za pohvalu je i prezentacija urađenog i planiranog na izložbi koja predstavlja vrstu javnog, stručnog i dokumentovanog građevinskog dnevnika radova na obnovi graditeljskog nasleđa Podgrađa Petrovaradinske tvrđave / Gradića koja je postavljena prvo u Vojnoj bolnici u Podgrađu, potom u Skupštini Vojvodine .
Čitava obnova odvija se, na žalost, u senci nezainteresovanih medija, posebno televizijskih koji bi mogle popuniti svoje programe izuzetno zanimljivim snimcima sa terena. Ipak, svima je jasno da čak i ovako obimna obnova, jedinstvena u njegovoj trovekovnoj istoriji, predstavlja samo deo složenog i zahtevnog procesa očuvanja, održivosti i pažljive eksplatacije Gradića. Ali, happy and nije još na vidiku, jer su brojni problemi koji očekuju odgovarajuća rešenja – izmeštanje saobraćaja, obnova devastirane infrastrukture, parterno uređenje, redovno komunlano održavanje, parking prostor, problemi lokalnog stanovništva, budući sadržaji prostora u prizemnom pojasu i, posebno, prisustvo vojske.
Ulica Lisinskog, 2018
Vredni/predani arheolozi su u Ulici Lisinskog pronašli drvene temelje kuća iz osmanskog perioda, iz poslednjih godina 17. veka, pre urbanističkog organizovanja Gradića. Uz drvene nalaze arheolozi su locirali više metalnih predmeta pa i novčić. Položaj kuće koja je otkrivena kao i retkost očuvanog drvenog materijala ovaj nalaz mogao bi se u narednom periodu uređenja Gradića kandidovati za prezentovanje in situ na otvorenom, naravno zaštićenom protoru. Očekujemo još novih saznanja iz drevne prošlosti Podgrađa Petrovaradinske tvrđave. Arheolozi će narednih pola godine biti svakodnevno prisutni u Gradiću pa se nadamo i novim saznanjima iz njegove duboke prošlosti.
U Gradiću ima oko 50 civilnih objekata (kuća) i dvadesetak koje koristi vojska. Do sada je obnovljeno 15, do kraja godine biće ih duplo više. Za 2019. predviđena je obnova preostalih dvadesetak objekata čime će praktično sve kuće u Gradiću biti detaljno uređene i restaurirane. U narednim godinama očekuje se dogovor sa Vojskom Srbije o obnovi njihovih objekata, kao i obimna restauracija manastirskog kompleksa i crkve Svetog Jurja kao najstarijeg katoličkog hrama u Vojvodini (1701).
PROČITAJTE I: foto-esej-podgrade-petrovaradinske-tvrdave-beogradska-kapija, foto-esej-podgrade-petrovaradinske-tvrdave-obnova, podgrade-petrovaradinske-tvrdave-bolji-dani-bez-saobracaja, festival-ulicnih-sviraca-podgrade-petrovaradinske-tvrdave-2-konferencija