Izložba „Umetnost za sve: sinteza u Zrenjaninu i okolini“ u Savremenoj galeriji Zrenjanin (9. maj – 22. jun 2022) tematizuje prisustvo artefakata savremene umetnosti tj. skulptura u javnom prostoru ovog grada koji je od kasnih pedesetih godina 20. veka obuhvatao i fabrike. Kustoskinja je Slavica Žarković. Foto: Savremena galerija Zrenjanin. Korzoportal
Bilo je to vreme Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije, Zrenjanin industrijski grad, nazirao se privredni napredak u koji je, gle čuda, udenuta i savremena umetnost. „Fabrike radnicima“ to je parola u koju se uplela i neispisana, ali ostvarena „Umetnost radnicima“. O tome je reč na izložbi „Sinteza“ u Savremenoj galeriji Zrenjanin. Šta je danas sa skulpturama, tim reliktima tadašnjih ostvarenih umetničkih osvajanja javnih prostora, odoše li na đubrište istorije?
Izložba „Sinteza“ u Savremenoj galeriji Zrenjanin pokušaj je kustoskinje Slavice Žarković da podstakne na akciju obnavljanja skulptura u zrenjaninskom javnom prostoru, uz dragocenu podršku Jovana Njegovića Drndaka koji je autor fotografija.
Na otvaranju izložbe „Sinteza“, kustoskinja Slavica Žarković naglasila je ideju – „pokušali smo da mapiramo i donekle pojasnimo potrebu za sintezom odnosno za udruživanjem oblika likovne umetnosti sa oblicima radne i životne sredine u Zrenjaninu i okolini kao i da objasnimo kakvu je ulogu Savremena galerija Zrenjanin imala u svemu tome. Na izložbi su paralelno postavljene skulpture iz fonda Savremene galerije Zrenjanin i fotografije skulptura koje su postavljene u krugu zrenjaninskih fabrika i ustanova“.
Otvaranje, Slavica Žarković, tumačenje
U javnom prostoru Zrenjanina nalaze se skulpture postavljene od 1956-1979. godine, u Katalogu Galerije savremene umetnosti Zrenjanin upisani su – Nandor Glid, Aleksandar Zarin Tomislav Kauzlarić, Jovan Kratohvil, Jovan Soldatović, Tatjana Stefanović Zarin, Vojin Stojić, Ljubica Tapavički, Milorad Tepavac. Dragocena istorija savremenog stvaralaštva u Jugoslaviji.
Slavica Žarković – “ uvođenjem savremene umetnosti odnosno skulptura u javne prostore, naročito prostore namenjene fabrikama i radnicima sprovođen je jedan proces modernizacije radničkog društva, ali i samog grada Zrenjanina koji se paralelno odvijao sa modernizacijom same industrije. Na ovaj način umetnost je postajala dostupna svima i mogla je da doprinese poboljšanju kvaliteta života ljudi u čijem se okruženju nalazi, nije više pripadala samo intelektualnoj eliti, što je naročito pogodovalo ideji besklasnog socijalističkog društva. Danas je veći deo ovih skulptura u Zrenjaninu i okolini prepušten da trpi različite tranzicione procese stečaja i privatizacije, u nadi da će ova izložba podstaći nove vlasnike i nadležne institucije da se sačuva kulturno nasleđe koje ovaj grad poseduje“.
Iz istorijskih podataka koji upućuju na vrednost ove baštine izdvajamo „ Prva se kolonija u Bačkoj Topoli opredelila za sintezu obavezujući opštinskim Statutom investitore na teritoriji opštine da prilikom izgradnje administrativnih, sudskih, društvenih, kulturnih i drugih objekata obavezno opredele sredstva i za likovnu obradu određenih površina na zgradama. Tim činom umesto da dobije galeriju Bačka Topola je postala „grad galerija“ (Slavica Žarković).
Daleka je ova prošlost iz 20. veka. U 21. veku vladaju pravila ekstra profita. Novo vreme, novi običaji.