Srednjovekovnu parisku katedralu Notr Dam 15. aprila (2019) obuhvatio je razarajući požar koji je pretio da će progutati ovaj sakralni spomenik, baštinu, simbol Pariza i sveta, kao mesto poklonika ne samo katolika, već svih onih koje zanima jedinstvena arhitektura i sakralni, umetnički predmeti pohranjeni pod njenim krovom. Do utorka u zoru 400 vatrogasaca borilo se sa vatrenom stihijom, dok su okupljeni Parižani pevali molitvene pesme, plačući. Konstrukcija Notr Dama je spašena, iako je izgoreo ceo krov sačinjen od 750 000 kg hrastovih greda iz 12. veka, što je i najstariji deo katedrale, a toranj se, nažalost, urušio. Požar je izbio u krovu gde su u toku radovi rekonstrukcije, pa su prethodno sklonjeni mnogi značajni artefakti. Foto koncept: korzoportal
Viktor Igo napisao je roman čiji je glavni lik Notr Dam – “Notre Dame de Paris” koji je kod nas preveden pod naslovom “Zvonar bogorodičine crkve u Parizu”. Imao je tada 29 godina i bio je obuzet srednjim vekom i zaštitom francuskih graditeljskih spomenika od grupa koje su ih rušile, modenizovali ili delove prodavale u inostranstvu. Naredni delovi romana odnose se na arhitekturu.
… ljudski rod ima dvije knjige, dva registra, dva testamenta, građevinarstvo i štampu, bibliju od kamena i bibliju od hartije. Nema sumnje, kada se posmatraju ove dvije biblije, tako širom otvorene u toku vijekova, čovjek mora zažaliti za ovom očiglednom veličanstvenošću arhitekturnog pisanja, za ovom džinovskom azbukom u vidu kolonada, stubova, obeliska, za ovim planinama koje su stvorili ljudi i kojih je prepun svijet i prošlost, od piramida do zvonika, od Keopsa do Strazbura. Treba još jednom pročitati prošlost na ovim mramornim listovima. Treba se diviti i neprestano prelistavati knjigu koju je napisala arhitektura…
… I doista, od postanka stvari do petnaestog vijeka hrišćanske ere zaključno, arhitektura je velika knjiga čovečanstva, glavni izraz čovjeka u njegovim raznim stupnjevima razvitka, bilo kao snage, bilo kao uma…
… Plemstvo se dakle pomalja ispod sveštenstva, narod ispod plemstva. Promijenio se izgled Evrope. E, isto tako promijenio se i izgled arhitekture. Kao i civilizacija, i ona je prevrnula list, i novi duh vremena nalazi je gotovo da piše kako joj on diktira. Ona se vratila iz krstaških pohoda s gotskim stilom, kao narod sa slobodom… Sama katedrala, ova građevina nekada tako dogmatična, koju su sada osvojili građanstvo, opština,sloboda, otima se ispod svešteničke vlasti i pada pod vlast umjetnika…
… U to vrijeme misao pisana u kamenu ima povlasticu, koja se potpuno može porediti s našom slobodom štampe. To je sloboda arhitekture… Otuda imamo ogromnu množinu katedrala koje su prekrile Evropu, broj je tako ogroman da čovjek, i kada se uvjeri, ne može prosto da vjeruje. Sve materijalne snage, sva umna snaga društva sticale su se u jednoj tački: u arhitekturi… U ono vrijeme, ko se rodio kao pjesnik, išao je u arhitekte… Arhitekt, pjesnik, oličavao je samim sobom vajarstvo, koje mu je rešilo fasade, slikarstvo koje je obojilo njegova okna, muziku koja je klatila zona i svirala njegove orgulje…
Viktor Igo, Bogorodičina crkva u Parizu, Svjetlost, Sarajevo, 1977.
PROČITAJTE I: sto-godina-od-velikog-rata-lokomotiva-kostolacu-parizu, intervju-jarmila-vesovic-umetnost-zblizava, muzej-terra-kikinda-jedinstven-u-svetu, danilo-kis