U dragocenom zborniku „Hod petrovaradinskih belega – Tri sećanja na baštinu“ (Fondacija „Spomen – dom bana Josipa Jelačića“, Petrovaradin, 2024) nalaze se tri studije čiji su autori arhitekti Darko Polić / Slobodanka Babić i istoričar umetnosti Danilo Vuksanović. Promocija je nedavno održana u novosadskoj Kulturnoj stanici „Svilara“. Foto: korzoportal/preuzeto iz zbornika
Danilo Vuksanović, Slobodanka Babić, Darko Polić (uz portret bana Josipa Jelačića, autor D.Vuksanović)
Zbornik „Hod petrovaradinskih belega – Tri sećanja na baštinu“ čine studije uglednih stručnjaka koji, svako kroz svoju vizuru predstavlja jedinstvenu baštinu Petrovaradina koja pripada ambijentalnoj celini Petrovaradinske tvrđave: Slobodanka Babić „Kratak istorijski pregled i kulturno nasleđe Petrovaradina“, Darko Polić „Prostorni razvoj Petrovaradina na mapama i planovima“ (neke mape su prvi put prikazane javnosti, prim. korzoportal), Danilo Vuksanović „Hod petrovaradinskih belega (ili esej o nestajanju jedne ulice) koji je i naslikao portret Josipa Jelačića.
Iz predgovora zbornika „Hod petrovaradinskih belega – Tri sećanja na baštinu“ – „Cilj ovog projekta je zabilježiti i protumačiti mali segment (arhitektonske) baštine Petrovaradina, pokušavajući riječima zaustaviti vrijeme koje stvara nove građevine prolazne, konfekcijske arhitekture niske vrijednosti, odražavajući duhovnu letargiju i materijalno siromaštvo njezinih tvoraca… Knjiga daje kratki pregled povijesti Petrovaradina, prostornog razvoja tumačenjem starih karata i urbanističkih planova, ali i tumačenja simbolike arhitektonskih ukrasa petrovaradinskih kuća koje sve brže nestaju…“ (Darko Polić)
Na promociji zbornika „Hod petrovaradinskih belega – Tri sećanja na baštinu“ Slobodanka Babić koja se sa strane arhitektonske struke velikim delom bavi Petrovaradinskom tvrđavom i njenim zaleđem, naglasila je da je Petrovaradinski Majur bio naša najočuvanija ambijentalna celina do osamdesetih godina 20. veka kada je počeo proces razgradnje koji traje do danas, dodajući na promociji, da bi „epilog zaštite trebalo da bude da Petrovaradinska tvrđava na steni bude zaštićena sa prostorom, a to znači sa zaleđem do Dunava i zemljanim otkopima koji se pružaju daleko iza Trandžamenta, koji su nastajali do sredine 18. veka“. Njen tekst u ovom zborniku ilustrovan je fotografijama i planovima pojedinačnih kuća u Starom i Novom Majuru uz osvrt na arheološke lokalitete Petrovaradina.
U svojoj studiji, Darko Polić osvetljava početak izgradnje današnjeg Petrovaradina u 18. veku i predstavlja karte/ mape s početka 18. do 20. veka na primer: Plan Petrovaradinske tvrđave i slobodnog kraljevskog grada Novog Sada sa okolinom, Period modernizacije od prve železničke pruge do 1945. godine, Modernizacija nakon Drugog svetskog rata kroz generalne urbanističke planove, zatim slede generalni planovi Novog Sada od 1950. do 2030. i Plan generalne regulacije Petrovaradina iz 2022. godine, uz zaključak da je „dostupnost arhivske građe veliko bogatstvo za saznavanje, analizu i razumevanje prošlosti u materijalnom (prostornom) smislu, ali i nematerijalnom, jer se mogu sagledati ekonomski, privredni, politički, kulturni i mnogi drugi odnosi jednog mesta, njegove zajednice i okruženja i to u promenljivom vremenskom kontekstu…“
Danilo Vuksanovič u zborniku „Hod petrovaradinskih belega – Tri sećanja na baštinu“, u svojoj studiji piše – „… Zahvaljujući preostalim fasadama u Prerdovićevom obzorju (odnosi se na Preradovićevu ulicu, prim.korzoportal) iskrivljene i izmeštene putanje, poremećene i zauvek smaknute, još uvek imamo priliku da isčitavamo asortimane Dionisovih girlandi. Prinosi vinove loze pristizali su sa obližnjih vinogradskih bregova obrazujući spletove loze i grožđa kao remenove iznad širokih kolskih ulaza trijumfalno istaknutih na ponos i diku svekolikim, vrednim trudbenicima. Potomci njihovi, koliko god da ih danas ima, u sebi nose dragocene izdanke ovih manifestacija koje se trajno pred nama gube u zadahu posve drugačije ideologije…“
Promocija u „Svilari“
Kada se prođe kroz Beogradsku kapiju, kada iza leđa ostanu Gornji i Donji grad Petrovaradinske tvrđave, Stari i Novi Majur pričaju svoju gradsku priču nasleđa koje nastaje neposredno posle Drugog svetskog rata. “Osetite atmosferu starog i novog, iza svakog ćoška čeka neko iznenađenje. Pored objekata tradicionalne, ruralne arhitekture na prostoru Starog Majura sačuvanio je nekoliko najvrednijih primera stilske gradnje. Vidljiv je stil baroka, klasicistički, eklektični, nekoliko je objekata sa odlikama secesije iz prvih decenija 20. veka. Uprkos brutalnog nasilja nad Petrovaradinom, naša odgovornost je da se ovo izizetno nasleđe sačuva”, reči su Slobodanke Babić.
Zbornik „Hod petrovaradinskih belega – Tri sećanja na baštinu“ posvećen je “Ivani Andrić Penava, neumornoj Petrovaradinki sa velikim srcem”.