U Narodnom muzeju Pančevo priređena je izložba umetničkih radova slikara i vajara Zorana Petrovića, povodom stogodišnjice rođenja (1921-2021). Izložba je nazvana „Zoran Petrović, jedan vek sa nama“. S obzirom da je rođen i odrastao u mirnom banatskom selu Sakulama na Tamišu i da je u Pančevu završio gimnaziju, sasvim je prirodno da je svoja dva legata sa bogatim umetničkim fondom ostavio muzejima u Pančevu i Vršcu. Tekst: Dimitrije Jovanov, korzoportal. Foto: Korzoportal
Prilikom svečane dodele Legata gradu Pančevu 1989. godine, Zoran Petrović je svoj odnos prema Pančevu ovako opisao -„Pančevo je grad moje mladosti. U njemu sam prva slikanja izvodio kao đak Gimnazije akvarelom i uljanim bojama. Kao dete sa sela zavoleo sam varoške ulice, lepe kuće na jedan kat sa kupolama i tornjeve crkvene i obale Tamiša i nasipe i velike lađe na tamiškom pristaništu. U ovoj varoši poželeo sam da postanem slikar. Ovim Legatom uzvraćam Pančevu moje dugovanje za lepotu i dobrotu kojom su me ljudi i grad prihvatili. Legat posvećujem uvaženim profesorima pančevačke Gimnazije koji su nas vaspitavali i u život usmerili, i đacima generacije sa kojima sam maturirao 1942/43. školske godine“.
Rekonstrukcija Petrovićevog ateljea na Starom sajmištu
Zoran Petrović se Pančevu vraćao sledom svoje profesionalne karijere obeleživši u njemu bitne etape umetničkog razvoja, te mu je grad često bio prvi pratilac i mesto rađanja pionirskog uspeha. Nakon prve samostalne izložbe u Galeriji ULUS u Beogradu 1953, sledeća stanica bilo je Pančevo, gde je u sali Narodnog univerziteta imao zajednički nastup sa vajarom Aleksandrom Zarinom. Prema rečima Dimitrija Jovanova, obojica umetnika poteklih sa banatskog tla, rešeni da svoju zavičajnu ukorenjenost i deklarativno utvrde, predstavili su se narodu svog užeg zavičaja. Duh i dušu rodnog tla, osim zastupanja u slikama ravnice – pejzažom, treba spojiti sa jednom zavičajnom melodijom uz poseban odnos prema životu karakterističan za podneblje. Otuda je izvirala i literarna potreba Zoranova, te je njom, i kad nije pisao, okupirao svoja likovna dela enigmatičnim, strašnim, strašno-smešnim, začudnim, naivnim ili ljupkim imenima.
Otvaranje izložbe, glumac Miroslav Žužić Foto: Radovan Đerić
Doživevši veliki uspeh i potvrdu stvaralačke afirmacije nakon prekretničke izložbe Mašine, koja je imala premijere u Beogradu i Novom Sadu u sezoni proleće-leto 1956. godine, Zoran Petrović nastupio je i u Galeriji jugoslovenske informacione agencije u Parizu iste godine. To je predstavljalo početak njegove afirmacije u inostranstvu, gde je sa uspehom izlagao više puta nakon toga uspostavljajući veze i poznanstva sa znamenitim umetnicima (Sezar, Rober Miler, Osip Zadkin) i galeristima (Danijel Kordej, Halima Naleč). Posle godinu dana ponovo se vratio u Pančevo izloživši ono najbolje što je mogao da ponudi – preko trideset crteža antropomorfnih mašina, dok su idejne realizacije još sveže i čime će postati poznat za života. Vrhunac karijere u svetu doživeo je izlaganjem na VI bijenalu u Sao Paolu 1961. dobivši značajnu nagradu za inostranog crtača, na kojem je bio predstavnik FNR Jugoslavije sa slikarima Ordanom Petlevskim i Mladenom Srbinovićem.
Pančevački legat kojem je pridodat i legat iz Sakula sa umetničkim delima i dokumentarnim materijalom iz Galerije u umetnikovoj kući, svedok je bogatstva imaginacije i svestranosti Zorana Petrovića, jednog sveta koji je stvorio svojim likovnim i literarnim radom i životom obično-neobičnog čoveka, i upravo obuhvata njegov vek stvaranja gotovo celovito od 1946-1993. Sadrži više od tri stotine pedeset slika, crteža, skultura, grafika, kolaža, akvarela, reljefa, uz vredan dokumentarni materijal. U Legatu se čuva jedan od šest autorskih, štampanih i rukom dorađenih primeraka Mašinobalade (1958-1966), poetsko-grafičko-likovnog dela, sinteze slikovnog i tekstualnog, u kome je sublimisan Zoranov pogled na svet, poetika, metodološke premise i način svetotvorstva. Delo je nezamenljiv izvor za tumačenje i razumevanje kompletnog opusa autora nakon prekretničke 1955. godine.
Pored likovnog rada, stvaralaštvo Zorana Petrovića odlikuje i delovanje na polju književnosti, televizije i filma. On je autor kultne knjige Selo Sakule a u Banatu i drugih dela koja su izvođena na pozorišnim scenama ili u radijskim ili televizijskim studijima velikih medijskih kuća u Novom Sadu, Beogradu i Zagrebu. Publika je na otvaranju izložbe 10. novembra mogla uživo da čuje muziku iz uvodne scene filma Hitler iz našeg sokaka, za koji je Petrović potpisao scenario.
Sakulski „Oltar“
Izložba u Narodnom muzeju u Pančevu priređena je u tri sale, koje su prema fazama Petrovićevog stvaralaštva nazvane Likovi i Univerzum Zoran Petrović. U trećoj prostoriji, autori izložbe su rekonstruisali Petrovićev atelje na Starom sajmištu u Beogradu. Izložena likovna i književna dela međusobno su prožeta, pokazujući da je umetnik sve vreme radio na više umetničkih disciplina. Izložbu i katalog prati i bogati dokumentarni materijal, fotografije iz privatnog života i biografski podaci. Izložba je otvorena do januara sledeće godine.
Autor izložbe u Pančevu i teksta u katalogu je Dimitrije Jovanov, kustos pančevačkog muzeja. Konzervaciju i restauraciju umetničkih dela obavili su konzervatori i slikari Gordana Đurađević-Prvanov, Svetlana Vuković i Milorad Damnjanović. Prostorno oblikovanje izložbe, dizajn izložbenih panoa i grafičko uređenje kataloga potpisuje Grafički studio Žiža, a u autorskom timu su bili i Aleksandar Stanojlović, Vladimir Kajlovic i Radovan Đerić.
Izložbu, konzervaciju i restauraciju Petrovićevih slika i skulptura podržalo je Ministarstvo kulture Srbije.
Oprema teksta korzoportal
PROČITAJTE I: