U javnosti je od letos (2018) obimna knjiga „Arhitekta Nikola Dobrović – Život, delo i doba kome je pripadao“ koju potpisuje univerzitetska profesorka Marta Vukotić Lazar godinama izučavajući život i delo arhitekte i urbaniste Nikole Dobrovića, o čemu najbolje svedoči bogata priložena bibliografija, dragoceni putokaz budućim istraživačima. Knjigu je posvetila „braći Dobrović i krugu „slovenskih đaka“ oko njih“. Korzoportal prenosi izvode iz knjige. Fotografije preuzete iz knjige.
Iz Uvoda: Stvaralački opus arhitekte Nikole Dobrovića, kao i njegov život posvećen arhitekturi i urbanizmu i danas je predmet interesovanja, kako njegovih privrženika i sledbenika tako i njegovih protivnika. Još je 1930. godine češki časopis „Arhitekt” ceo 10. broj posvetio Nikoli Dobroviću (Kosta Strajnić, Jugoslavska arhitektura a vyznam ing. architekta N. Dobrović. – ing. arch. Nikola Dobrović: Soutežne navrhy na lazne ve Splitu. – Terasy na Teraziji v Belehrade. – Namocnice ve Splitu. – Bansky palac ve Skoplje. – Divadio v Novem Sadu. – Navrh hotelu v Dubrovniku. – Dva obytna domy v Praze. Architekt SIA 10, XXIX 1930, 181-199, prim. M.V.L). Kritički osvrt na Dobrovićev rad napisao je Kosta Strajnić, prijatelj Petra i Nikole Dobrovića i pobornik gradnje u modernom duhu. Strajnić je došao u Dubrovnik nakon višegodišnjeg boravljenja no raznim evropskim gradovima i to 1928. godine na poziv Ivana Meštrovića da se pridruži njihovom zajedničkom prijatelju slikaru Marku Muratu u „Nadleštvu za umjetnost i spomenike”… Najveće postignuće koje se pripusuje Strajniću jeste što je ubedio arhitektu Nikolu Dobrovića da se 1934. godine preseli iz Praga u Dubrovnik i što je odmah uvideo da se radi o snažnoj ličnosti graditelja i teoretičara arhitekture, čiji će dolazak u Kraljevinu Jugoslaviju doneti sredini dah najsavremenijih evropskih i svetskih stremljenja u arhitekturi. Dubrovčani su se sa druge strane odmah suočili sa britkim perom beskompromisnog moderniste kakav je bio Dobrović, kada je 1930. godine u „Tribunu” objavio tekst „Spasavajmo Dubrovnik – čuvajmo njegov historijski karakter” (N. Dobrović, Spasavajmo Dubrovnik – čuvajmo njegov historijski karakter, Tribuna 84, 1930, 64, prim. M.V.L)… Na bliskost Dobrovića i Strajnića uticaće njihovo opredeljenje za ono što se u Evropi nazivalo purizmom, a za njih je značilo suprotstavljanje konzervativnim strujama čistim kubusima pod okriljem mora i sunca…
Beogradski period u stvaralaštvu Nikole Dobrovića (1945 – 1967). Beograd – od uspeha do neuspeha: Beogradski period u Dobrovićevom stvaralaštvu, vreme je nastanka Kompleksa zgrada na uglu ulica Nemanjine i Kneza Miloša u Beogradu i duboko je utkan u simboliku njegove gradnje, kao i izgradnje Novog Beograda, centralnog dela Dobrovićeve vizije „Velikog Beograda”. Savremeno planiranje gradova, nastalo je kao posledica brige društvenih i poli- tičkih reformatora i odgovor na rastuću koncentraciju stanovništva, nehigijenskih naselja, bede i bolesti u urbanizovanim oblastima, koje je zahvatio proces industrijalizacije tokom 19. veka. Tek nakon Drugog svetskog rata savremeno planiranje gradova, čiju osnovu čine društveni, politički, kulturni, profesionalni, tehnički i drugi činioci, postepeno dobija oblik kontrole nad korišćenjem zemljišta i brige da se obezbede higijenski uslovi života, standardi stanovanja i pratećih usluga itd. (F. Šoe, Urbanizam, utopija i stvarnost, Građevinska knjiga, Beograd 1978, 4-10,prim. M.V.L).Nikola Dobrović je pripadao krugovima onih urbanista koji su kritikovali tradicionalni pristup, no kome su generalni urbanistički planovi „sređena i jednom zauvek završena umetnička dela” i koji su težili da odgovore svim zahtevima socijalističkog društva u kome je planiranje postalo osnovni instrument razvoja…
Pedagoški i teorijski rad Nikole Dobrovića ili kako pravilno arhitektonski misliti: Kao svojevrsna zamena za uskraćeno angažovanje na polju praktičnog rada, Nikoli Dobroviću je dodeljen posao profesora Univeziteta, gde je na Arhitektonskom fakultetu u Beogradu predavao od 1948. Do 1967. godine, prvo na studijama urbanizma, potom na predmetu Savremena arhitektura koji je sam osnovao. Poslednje decenije života Dobrović je proveo projektujući, ali i pišući brojne knjige za potrebe nastave na Arhitektonskom fakultetu (M. Vukotić Lazar, Beogradsko razdoblje arhitekte Nikole Dobrovića od 1945-1967, Plato, Beograd, 2002, 159-160, prim M.V.L)… Dobrovićeva zainteresovanost za teorijske i filozofske aspekte arhitekture datira od studentskih dana, a to ga je preko noći i učinilo najzanimljivijim predavačem na Fakultetu. O tome piše arhitekta Mi- lorad Macura, Dobrovićev dugogodišnji saradnik, između ostalog navodeći: „Silovitim dejstvom erudite, kreatora, pisca i zanesenjaka i nesvakidašnjim rečenicama, različitim od svih onih koje su se čule sa drugih katedri, probranim ilustracijama svojih predavanja i knjiga, on je ulivao u dušu studenata, jedno novo, snažno i dozrelo shvatanje arhitekture” (M.Macura, marginalije uz četrdesetogodišnjicu, Izgradnja 11, Beograd, 1984, 163-167, prim. M.V.L). Cela jedna generacija arhitekata-urbanista biće odškolovana na Dobrovićevim predavanjima posvećenim problemima uređenja grado- va, kao posebnoj vrsti prostornog oblikovanja. Duboka naklonost studenata navela ga je da zaboravi na početna nezadovoljstva povodom dolaska na Fakultet i da se usmeri na razmišljanja o nedostacima u organizaciji nastave, o uvođenju novih predmeta, o pisanju udžbenika, ali i da pomogne, kad god se za to ukazala prilika, u iznalaženju rešenja svih problema na Fakultetu, a posebno onih koji su se odnosili na program nastave…
Autorka knjige „Arhitekta Nikola Dobrović – Život, delo i doba kome je pripadao“ Marta Vukotić Lazar obradila je periode: Putovanje Nikole Dobrovića od Pečuja do Praga, Praški, Dubrovački i Beogradski period (svaki pojedinačno), Pedagoški i teorijski rad Nikole Dobrovića ili kako pravilno arhitektonski misliti, Biografija Nikole Dobrovića.
Filozofski fakultet u Prištini s privremenim sedištem u Kosovskoj Mitrovici, 2018.
Oprema teksta korzoportal
PROČITAJTE I: dans-polemika-na-rusevini-moderne-misli-zgrada-generalstaba-beograd, studija-vukota-tupa-vukotic-bezvremeno-delo-arhitekte, tekst-u-fokusu-mediteran-u-delima-iz-kolekcije-pavla-beljanskog, izlozba-sezdesete-u-hrvatskoj-mit-i-stvarnost