U Salonu Narodnog muzeja Zrenjanin otvorena je izložba „O fabrikama i radnicima“ (5. jul 2023). Korzoportal
Izložba „O fabrikama i radnicima“ delo je kustoskog tima Muzeja nauke i tehnike koji je matičan za istoriju nauke, tehnike i tehnologije i Muzeja Jugoslavije matičanog za društvenu istoriju i jugoslovensko nasleđe. Posle izložbe u Beogradu 2021. godine, od 5. jula do avgusta 2023. pred publikom je u Salonu Narodnog muzeja Zrenjanin kako bi se javnosti prikazali industrijski dometi u socijalističkoj Jugoslaviji i stanje do danas kada se u smisli obnove ili prenamene, uglavnom zanemaruje ovo vredno industrijsko nasleđe.
Otvaranje izložbe u Zrenjaninu
Izložba „O fabrikama i radnicima“ podeljena je u pet celina, odnosno kroz pet industrijskih lokaliteta predstavljen je razvoj i funkcionisanje industrije na ovim prostorima u različitim istorijskim, političkim i društvenim okolnostima. O različitim aspektima fabričkog života publika se upoznaje putem raznovrsne građe koju čine industrijski proizvodi, brojne fotografije i video-materijal, dok drugi predmeti i dokumentacija prikazuju rudnike u Boru i Majdanpeku, tekstilnu industriju u Leskovcu, Elektronsku industriju Niš, Kombinat Servo Mihalj u Zrenjaninu i Vojno-tehnički zavod u Кragujevcu.
Lokaliteti su ciljano odabrani kako bi se kroz specifičnosti njihovog razvoja prikazali brojni fenomeni koji se vezuju za proces industrijalizacije: uloga kapitala (privatnog/trgovačkog, državnog, stranog), položaj radničke klase, radnički standard i (prinudni) rad, prirodna uslovljenost industrije i promene u prirodnoj sredini koje nastaju industrijskim delovanjem, kao i veza industrije i nauke.
Izložba „O fabrikama i radnicima“ verodostojno odslikava društvene promene, jer su u procesima privatizacije i deindustrijalizacije uglavnom svi lokaliteti prestali da postoje, ili su opstali u značajno izmenjenom obliku. Institucionalna briga da se ovo nasleđe sačuva u najvećem broju slučajeva je izostala i, nažalost, postoji mali broj dobrih primera zaštite.
Upravo zbog kompleksnosti teme, izložba je realizovana u saradnji dve institucije – kustosi i kustoskinje Muzeja Jugoslavije fokusirali su se na industriju posmatranu kroz prelamanje složenih, pre svega, društvenih i političkih odnosa, dok su kustosi i kustoskinje Muzeja nauke i tehnike akcenat stavili na tehnologiju i procese proizvodnje. Kustoski tim čine Ada Vlajić i Rifat Кulenović iz Muzeja nauke i tehnike i Jovana Nedeljković i Radovan Cukić iz Muzeja Jugoslavije.