U Galeriji Matice srpske održava se izložba Život-San-Smrt, Evropski okviri srpskog simbolizma (5. novembar 2021-31. januar 2022). Ovo je jedinstvena prilika kada se pored primera naših umetničkih dela simbolizma, mogu videti i gostujuća iz bečkog Muzeja Belvedere, Moderne Galerije i Muzeja za umjetnost i obrt iz Zagreba, te iz Galerija likovnih umjetnosti iz Osijeka. Autori izložbe su Igor Borozan i Snežana Mišić. Korzoportal
Izložba Život-San-Smrt, Evropski okviri srpskog simbolizma u Galeriji Matice srpske obuhvata sedamdeset i sedam dela iz nacionalnih i evropskih muzeja. Sedam celina: Život – San – Smrt, U potrazi za mitom, Panteistička vizija sveta, Fatalna žena, Religiozno slikarstvo, Univerzalno stradanje i Nacionalna mitologija stvara iskaz o ključnim tematskim opredeljenjima, stilskim izborima i umetničkim dometima srpskog simbolizma. Reprezentativna ostvarenja nacionalnih umetnika iz različitih muzejskih ustanova, poput Narodnog muzeja u Beogradu, Jevrejskog istorijskog muzeja i Narodnog muzeja u Zrenjaninu, ujedinjena pod krovom Galerije Matice srpske daju sliku o tematskim raznolikostima i osobenim poetikama srpskog simbolizma.
Đorđe Krstić, Slepa devojka (1880, GMS), Sanjarenje (1890, Muzej Jugoslavije, Beograd)
Jedno u nizu pratećih programa izložbe Život-San-Smrt, Evropski okviri srpskog simbolizma bilo je gostovanje Igora Borozana koji je nadahnuto predstavio svoju temu „Nacionalne teme i srpski simbolizam“. Početkom 19. veka „… Prodiranje simbolizma se poklopilo sa emancipacijom srpske umetnosti i konačnim prihvatanjem evropskih okvira u modernoj srpskoj državi… Neki od srpskih simbolista su bili namenski boemi, poput Đorđa Krstića, Marko Murat i u izvesnoj meri Paško Vučetić su se etablirali kao državni umetnici, Leon Koen i Miho Marinković su umno zastranili. Opet, Stevan Aleksić je u skladu sa svojim utopijskim vizijama delovao u izvesnoj izolaciji, dok je Nadežda Petrović svoj doprinos dala ne samo kao slikar simbolističkih tema, već i kao aktivan likovni kritičar …“ (Iz Kataloga izložbe, Igor Borozan).
Igor Borozan
Koje su karakteristike simbolizma u likovnoj umetnosti? “… Kako je jedna od osnovnih karakteristika simbolizma sintetičnost ideje, koncepti su posuđivani iz drugih umetnosti (slikarstvo, književnost, muzika…). Odbacujući mimetičku potčinjenost prirodi, simbolisti su se okrenuli temama poput sna, smrti, prolaznosti, fatalnim ženama, mitologiji (pseudo)religiji, širokom polju ezoterije (okultizam, misticizam, teozofija, spiritualizam), prirodi i nacionalnim temama, tražeći inspiraciju uglavnom u prošlosti, u antičkim i biblijskim motivima, srednjovekovnim legendama, ali i u savremenim događajima… (Iz Kataloga izložbe, Snežana Mišić)
Nadežda Petrović, Ostrvo ljubavi, 1907-1908, Narodni muzej, Beograd
Kako piše Igor Borozan “od 1899. godine ilustrovani list za kulturu i umetnost Nova iskra je umnogome doprineo popularizaciji simbolizma. “Njegov osnivač i ugledni dramaturg, pesnik i profesor Treće beogradske gimnazije Risto Odavić, i sam poštovalac i očevidac minhenskih kulturnih strujanja, je nastojao da utvrdi značaj simbolizma u domaćoj javnosti. U časopisu su reprodukovane slike istaknutih simbolista Đorđa Krstića, Leona Koena, Marka Murata, i potom Miha Marinkovića… U listu su plasirane i pesme simbolističkog pesnika Vladislava Petkovića Disa…”
Adolf Hiremi – Hiršl, Duša Aherona, 1898, Galerija Belvedere, Beč
Prateći program izložbe Život-San-Smrt, Evropski okviri srpskog simbolizma u Galeriji Matice srpske čine predavanja vrsnih istoričara umetnosti svih generacija što daje svežinu tumačenja srpskog simbolizna u evropskim okvirima, kao i radionice za decu, srednjoškolce i studente.