Posle sedam vekova od kako se Golubačka tvrđava pominje prvi put, od građenja, preko osvajanja raznih vladara, do devastacije u savremenom dobu, počela je njena obnova 2014. godine sredstvima Evropske unije i nastaviće se 2017! Iskra Maksimović, direktorka preduzeća Tvrđava golubački grad govori za korzoportal.
Prošlo je skoro sedam vekova od prvog pominjanja Golupca kao Tvrđave (1335.) u istorijskim izvorima , pa do početka obnove (2014.) Mnogo toga bilo je nepoznato o ovoj Lepotici na Dunavu: tačan datum izgradnje, kako je dobila ime, ko ju je tokom minulih vremena prisvajao i osvajao. Kada bude završena rekonstrukcija 2017. godine mnogo toga će biti jasnije, jer su iz mraka prohujalih vekova izronila brojna, zanimljiva otkrića.
Golubačka tvrđava se nalazi na desnoj obali Dunava, na ulazu u Đerdapsku klisuru. Brojne su se priče ispredale o Golupcu i Tvrđavi, pa i o tome kako su grad i Tvrđava dobili ime. Po jednoj, vizantijska kraljica Jelena bila je zarobljena u najvišoj kuli. Samotna i zabrinuta često je gledala kroz prozor kule i tugujući hranila golubove. Tako grad i Tvrđava dobiše ime – Golubac.
Stručnjaci se i danas dvoume da li se na mestu srednjovekovne Golubačke tvrđave pre njene izgradnje nalazio rimski kastel. Već u srednjem veku na brojnim geografskim kartama nižu se nazivi ovog Grada Tvrđave na raznim jezicima – latinskom, nemačkom, mađarskom, turskom, grčkom: Galambas, Colombazo, Columbarum, Taubersburg, Tawbenstein, Peristerin … Pronađeni su na tom području ostaci starčevačke, vinčanske, žutobrdske kulture. Lepenci, Kelti, Rimljani, Huni, Srbi, Mađari, Turci prolazili su ovim krajevima, zadržavali se kraće ili duže i ostavljali tragove koje do danas otkrivamo.
Mogli bismo se zapitati kako je uopšte opstala, a kada se osvrnemo na poslednje decenije pitanje je jednostavno – kojim čudom je pretrajala razaranja? Kroz Tvrđavu je prolazila saobraćajnica, tutnjali su kamioni, iznad je bio kamenolom, a izgradnjom hidrocentrale Đerdap potopljeni su delovi bedema.
Evropska unija je 2014. usmerila 6,6 miliona evra u revitalizaciju ove baštine – bisera. Bilo je nedavno (maj/jun 2016) glasina da je Evropska unija odustala od finansiranja projekta. Iskra Maksimović tvrdi da to nije tačno, da će finansiranje biti nastavljeno i da će u 2017. revitalizacija Tvrđave biti završena.
Vizitorski centar
Iskra Maksimović o tome šta je urađeno – Obaloutvrda je završena početkom godine (2016), u toku je tehnički prijemVizitorskog centra, očekujemo da će početkom jula biti pušteni u saobraćaj tunel i putna obilaznica, spoljašnje uređenje zavisi od završetka tunela, ali se nadam da će to biti do 22. jula. Rekonstrukcija i konzervacija tvrđave Golubac biće nastavljene i nakon formalnog završetka svih izvođačkih radova (22. jula 2016) i Tvrđava će se obnavljati i naredne godine.
Na pitanje zbog čega je usporena realizacija Projekta Iskra Maksimović odgovara da je radove usporio nedostatak projektne dokumentacije:
Takođe, veliki deo aktivnosti u ovoj godini obuhvatio je izradu sadašnjeg stanja Tvrđave, jer to nije postojalo u projektnoj dokumetnaciji, što je značilo da se nakon čišćenja svake kule radi snimanje i crtanje postojećeg stanja i tek onda se određuje i definiše proces konzervacije. Ono što je posebno interesantno jeste činjenica da su u dosadašnjem procesu rekonstrukcije otkriveni brojni novi elementi ili bolje rečeno brojni nalazi u arhitekturi Tvrđave – šetne staze, originalne pešačke staze, stepenice, temelji… Svi ovi nalazi su značajno promenili sliku Tvrđave sa aspekta graditeljskih rešenja. U isto vreme ovi nalazi traže i nova rešenja u prosecu konzervacije i rekonstrukcije. Takođe, u drugoj polovini prošle godine (2015) i početkom ove, urađena su dodatna istraživanja koja treba da daju potpunu sliku tla ispred Palate Despota Stefana Lazarevića kako bi moglo da se izvrši temeljenje Palate. Nakon ovog istraživanja videćemo šta se nalazi ispod Palate!
Uređena staza kojom se stiže do Tvrđave
Prošle godine (2015) pronađen je i očuvan hamam sa čekaonicama, ložištima, ukopanim tunelima kroz koje je prolazila voda. Golubačka tvrđava opisana je i u putopisima Evlije Čeleblije kada je i spomenuo i hamam Kodže Mahmud-paše. Pronađena je i rimska građevina iz trećeg veka, kao i dosta artefakata (pokretnih) i jedan broj je već konzerviran, biće deo buduće izložbene postavke u Tvrđavi. Arheološka istraživanja su tako pokazala da prošlost ovog lokaliteta može da se prati od starijeg gvozdenog doba, preko svedočanstava rimske prisutnosti, pa do objekata srpskog srednjeg veka i osmanskog perioda.
Realizacija rekonstrukcije i konzervacije Tvrđave se odvija pod budnim okom Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture. Krajem prošle godine obišli su je i predstavnici delegacije EU u Srbiji i razgovarali sa stručnim nadzorom i izvođačima. Bilo je puno problema ali Iskra Maksimović kaže da je zadovoljna što su ostvarili Projekat – Imali smo i još imamo mnogo onih koji usporavaju projekat i čine mnogo toga da se on ne realizuje. Ali ipak su u manjini. Projekat ima veliku podršku, mnogo prijatelja, poklonika i verujem da ćemo izgurati i ovaj završni deo. Tvrđava će zasijati punim sjajem i opravdati naziv “Lepotica na Dunavu”.
Ljiljana Sinđelić Nikolić
PROČITAJTE I: golubacka-tvrdava-se-vraca-u-zivot, felix-romuliana-obnova-i-revitalizacija, klaudio-magris-geografske-ili-unutrasnje-granice, berat-grad-koji-se-mazi, andras-urban-what-is-europe