Nije često da jedna izložba traje skoro godinu dana. To se dogodilo izložbi “Ježeva kućica – izmišljanje boljeg sveta” u Muzeju Jugoslavije, koja je otvorena u obnovljenoj zgradi, povodom Dana ovog muzeja u decembru 2023. Bilo je predviđeno da traje do aprila naredne godine, ali zbog velikog interesovanja njen termin je produžen do septembra iste godine. Foto koncept: Kaća Lazukić Ljubinković. Korzoportal
“Ježeva kućica” je basna-poema koju je Branko Ćopić napisao 1949. godine, a prvu slikovnicu je 1957. ilustrovao Vilko Gliha Selan, da bi u narednim godinama bilo objavljeno još nekoliko autorskih slikovnica u Jugoslaviji, različitih izdavača. ”Ježeva kućica” bila je obavezna lektira u osnovnoj školi, da bi po raspadu Jugoslavije u nekim novonastalim državama bila izbačena iz obaveznog programa.
Autorke izložbe “Ježeva kućica – izmišljanje boljeg sveta”, kustoskinje Muzeja Jugoslavije Sara Sopić i Mirjana Slavković upustile su se u složeni zadatak u kome je trebalo objediniti večnu, poznatu basnu-poemu “Ježeva kućica” i celokupno delo Branka Ćopića, kao jednog od najvažnijih pisaca u posleratnoj Jugoslaviji. “Izložba je namenjena deci i odraslima”, poručuju.
Brojni su saradnici izložbe, ne samo iz ovog muzeja, koji su doprineli autorskoj ideji “dva u jedan”, odnosno o jednom prostoru koji je scenografski osmišljen kao interaktivna dečja igraonica i drugom, “piščevoj sobi” u kojoj je hronološki obeleženo njegovo stvaralaštvo, vizuelno obogaćenog piščevim ličnim predmetima i pisaćim stolom.
Ono što daje pečat izuzetnosti izložbi “Ježeva kućica – izmišljanje boljeg sveta” jeste da su u njenom osmišljavanju učestvovala deca od pet do deset godina iz Zagreba, Sarajeva i Beograda, a kao inspiracija za naslov i za osnovnu strukturu izložbe poslužio je citat iz Ćopićevog intervjua – Nekad mi se čini da je dečija literatura samo jedan vid bežanja od stvarnosti, od sukoba sa njom. Od neljudskog sveta čovek se spasava vraćanjem u detinjstvo, izmišljajući novi svet koji je bolji i ljudskiji od onoga koji ga okružuje.
Zbog čega izložba “Ježeva kućica – izmišljanje boljeg sveta” u Muzeju Jugoslavije?
“Polazeći od ikoničnog statusa koji ima u kolektivnom pamćenju i turbulentne istorije odnosa prema ovoj poemi i njenom piscu, kreirana je izložba koja ima za cilj da pokrene dijalog o zajedničkom nematerijalnom kulturnom nasleđu i njegovim potencijalima kako bismo preispitali svoje identitete danas, istovremeno otvarajući pitanja o značaju doma, odnosa prema bliskoj prošlosti, zajednicama kojima pripadamo, ksenofobiji, sećanju, nostalgiji, mentalnom zdravlju…” (preuzeto sa sajta Muzeja Jugoslavije)
Pisaći sto Branka Ćopića
Basna-poema “Ježeva kućica” Branka Ćopića adaptirana je kao pozorišna predstava, čak dečja opera, prevedena je na engleski jezik. Doživela je mnoga izdanja raznih izdavačkih kuća u Jugoslaviji, uz ilustracije više autora.
Lični predmeti Branka Ćopića
Izložba “Ježeva kućica – izmišljanje boljeg sveta” u Muzeju Jugoslavije je svojevrsno hodočašće stvaralaštvu Branka Ćopića koje protok vremena nije obesmislio. “Ježeva kućica” je prema njegovim rečima namenjena “djeci i osetljivima”, a broj poseta (čak su u jednom periodu morale da se zakazuju kako ne bi došlo do zagušenja) je satisfakcija autorkama i saradnicima za uloženi rad. Šta bi na sve rekao Branko Ćopić nikada nećemo saznati.
Branko Ćopić, akademik, odlučio je da okonča život skočivši sa Brankovog mosta u Beogradu. “Imajući u vidu da se hronologija završava u 1984. godini Ćopićevim suicidom, pitanje mentalnog zdravlja, depresije i samoubistva nametnulo se kao važna tema koju izložba treba da pokrene… Vrlo su česte paralele između Ćopićevog života i dela s jedne strane, i njegovog odnosa prema zemlji u kojoj je živeo s druge, u čijem je oslobođenju aktivno učestvovao tokom Drugog svetskog rata, doprinevši potom i njenoj izgradnji nakon ratnih godina, ali istupajući otvoreno sa satiričkim kritikama sa kojima je nastavio iako je zbog toga trpeo ozbiljne posledice. Neki, pak, upravo u tim pritiscima koje je trpeo nalaze razlog za njegovu odluku da okonča život… (Iz kataloga, “Ježeva kućica – Izmišljanje boljeg sveta. Kako smo izmišljali bolji svet?, Mirjana Slavković)
Oproštajno pismo Branka Ćopića
Za izložbu, pored Кolekcije Muzeja Jugoslavije, najviše predmeta pozajmljeno je iz Srpske akademije nauka i umetnosti i Zadužbine Branka Ćopića, a izložba pruža i uvid u bogatu arhivu audio intervjua sa brojnim sagovornicima različitih senzibiliteta, usmerenja i generacija koji su snimljeni tokom pripreme ovog obimnog projekta.