Carska palata (Sirmium, Sremska Mitrovica) odnosno njena zaštita i natkrivanje jeste jedinstveni pristup celovitoj zaštiti jednog antičkog lokaliteta u Srbiji. Naredni tekst je bio deo projekta Baština Vojvodine – razvojni lokaliteti.
Prioritet arheologije bio je da se postojeći već istražen lokalitet ne ošteti i zato je odabrana ovakva koncepcija – cela konstrukcija za natkrivanje oslonjena je na obodne zidove tako da mogao da se proširi na tim kosinama, jer je lokalitet niži za oko četiri metra u odnosu na ulicu.
Maketa prostora gde se nalazila Carska palata
U fazi realizacije natkrivanja obavljena su nova arheološka istraživanja kada su otkriveni delovi mozaičkih podova i nakon pregleda stručne komisije Republičkog zavoda doneta je odluka da se oni podignu i kasnije prezentuju u sastavu lokaliteta. U radovima je učestvovala Konzervatorska radionica Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture. Sve je bio timski rad, jer su konzervatorski radovi morali biti usaglašeni sa zahtevima arheologa, za restauraciju mozaika i zidova bili su zaduženi slikari kao i konzervatori koji se bave mozaikom.
Projekat natkrivanja Carske palate jedan je od tri takva ili slična u Srbiji, ali se samo ovde radi o antičkom lokalitetu.
Koncept prezentacije utemeljen je na postojećoj valorizaciji koja je definisana 80-tih godina 20. veka i koja je bila prezentovana u fazi dok je od 1957. do 2006. deo Carske palate Sirmiuma bio na otvorenom, in situ. Naime, tokom arheoloških istraživanja 60-tih godina istog veka, otkriveni su višeslojni mozaici na podovima, jedan iznad drugog. Najočuvaniji je bio na vrhu, iz poslednje faze izgradnje objekta. Ovaj lokalitet samo je deo kompleksa Carske palate koja je postojala u Sirmiumu i smatra se da je rezedinecijalni – sadrži lične prostorije za cara, sa delom dvorišta koje se nalazilo u južnom delu Palate.
Osim na ovom lokalitetu, delovi kompleksa su otkriveni na drugim mestima u Sremskoj Mitrovici, od kojih su neki i sada otvoreni. Njihova prezentacija nije moguća obzirom na gradsku infrastrukturu i činjenicu da je grad iznad celokupnih arheoloških ostataka Palate. U sklopu istraživanja pronađeni su i ostaci hipodroma, ali ni njegova prezentacija iz istih razloga nije moguća. On se nalazio u sastavu kompleksa Palate, na severnoj strani i predstavljao je deo fortifikacije. Carska palate (Sirmium, Sremska Mitrovica) predstavljala je utvrđenje unutar utvrđenog grada i bila je u funkciji oko stotinu godina. Korišćena je od kraja 3.do kraja 4.veka i najverovatnije je imala tri faze tokom postojanju o čemu svedoče višeslojni mozaici.
Foto: Kaća Lazukić Ljubinković
SUBURBIUM, Projekat Baština Vojvodine – razvojni lokaliteti (2012)
http://www.carskapalata.rs/zastita